Lipödem, ‘ağrılı yağlanma sendromu’ olarak da adlandırılmaktadır. Kalça, uyluk, alt bacaklar ve bazen de kollarda yağ ve sıvı birikmesine bağlı anormal şişliktir. Şişlikler simetriktir, basmakla ağrılıdır, kolay morarır. Ayaklar şiş değildir. Hastaların hemen hemen hepsi kadındır ve genetik geçiş de vardır. Batı toplumlarına % 11-18 oranlarında kadın hastada görüldüğüne dair yayınlar vardır.
Ergenlik civarında ortaya çıkar, diyet ve spor yetersiz kalır, bunlar ancak ameliyat sonrası destek tedavisinde önemlidir. Lipödem ilerleyici bir hastalıktır, son evrelere gelindiğinde bu tabloya lenfödem de eklenir, ameliyat önerilmeyecek hale gelir.
Lipödem tıpta tanısı nispeten yeni konmuş ve tedavisi yeni belirlenmiş bir hastalıktır. Toplumun ve sağlık profesyonellerinin bu hastalık konusundaki farkındalığının az olması nedeniyle, hastalar diyet ve egzersiz önerileriyle zaman kaybedip, giderek artan şiddette yaşam kaliteleri etkilenir.
Diyet veya spor yapmakla vücudun üst bölümleri zayıflar, şekillenir fakat lipödemli bölgeler incelmez. Hasta kilo aldığında tablo daha da ağırlaşır, kilo verdiğinde ise ortaya çıkan orantısız görünüm nedeniyle psikolojik sorunlar ve yaşam konforunda bozulmalar da ortaya çıkar. Tedavisi cerrahidir, ama bu kronik hastalığın kontrolünde ameliyat sonrası diyete dikkat etmek ve düzenli spor yapmak da önemli destekleyicidir.
Lipödem Belirtileri Nelerdir?
Lipödem önecelikle bacakları tutan, kalça, basen, kasık, diz içi, alt bacak, ayak bilekleri ve bazen de kollarda yerleşen, diyet ve spora dirençli bir yağ doku hastalığıdır. Ayaklar ve eller etkilenmez. Erken evrelerde sadece orantısız yağlanma şikayeti vardır, estetik kaygılar ön plandadır. İlerleyen evrelerde lipödemli bölgelerde acıma, ağrı, deride morluklar, ağırlık, eklem sorunları, hareket güçlüğüne bağlı obezite, psikolojik sorunlar, varis ve lenfödem de tabloya eklenir. Bu evreye ulaşan lipödem, artık hastanın yaşam konforunu ve sağlığını ciddi olarak bozmaya başlamıştır.
Huzursuz eden ağrılar, hareket güçlüğü, kıyafet bulmada güçlük, en yaygın şikayetlerdir. Bacak ağrısı ve şişlikler nedeniyle sıklıkla damar cerrahına başvurulur. Hastalığın sonucu olarak bu vakalarda varis de sık görülür. Hastalığın 4 evresi olduğu öngörülür. Son evrelere doğru, lipödemli dokuda lenfödem de gelişmeye başlar. Aşırı yağlanma sonucu lenfatik yetersizlik lenf dolaşımının bozulmasına, şişliklerin artmasına ve sert kıvamlı hale gelmesine yol açabilmektedir.
Lipödem Neden Olur?
Nedeni kesin olarak bilinmese de, genetik olarak geçtiği anlaşılmıştır, hastalığa ait gen tespit edilmiştir. Hastaların özgeçmişlerini sorgularken sıklıkla anne, kız kardeş, hala babaanne gibi akrabalarında da bulunduğunu öğreniyoruz, hatta hatırı sayılır oranda anne-kız veya kız kardeşler vakalarım oldu.
Lipödem Teşhisi Nasıl Konur?
Teşhis konabilmesi için hastanın geçmişten itibaren sorgulanması, ve mutlaka bu konu ile özellikle uğraşan plastik cerrahi uzmanına muayene olunması gereklidir. Kesin tanıda ve evre tespitinde fizik muayene çok önemlidir. Teşhis muayene ile konur, nadiren MR tetkik istemek gerekir.
Lipödemli Hastalar için Diyet ve Spor
Lipödem diyete dirençli bir hastalık olarak bilinir.kilo vermek mümkündür, ama lipödemli bölgeler incelmez.Hastalığın ilerlemesini yavaşlatan yangı giderici ve ödem atıcı diyet planlanabilir.
Alkol alımının şikayetleri artırdığına dair bulgular var. Dizlere ve eklemlere yük bindirmeyen yüzme (ben mutlaka ameliyat sonrasında da öneriyorum), yürüyüş, bisiklet gibi dolaşımı hızlandıran sporlar önerilir.
Lipödem Tedavisi Nasıldır?
Lipödemin medikal tedavisinde, vücutta su tutulmasını azaltan tuz kııstlaması ve dolaşımı artırmak amaçlı egzersiz önerilmektedir. Basınçlı çoraplar hastayı rahatlatır, manuel lenf drenaj masajı ağrıyı hafifletmede etkilidir. Bu önlemler kesin tedavi sağlamaz, hastayı kısmen rahatlatır ve hastalığın seyrini yavaşlatabilir. Etkili tedavi, sorunlu yağ dokusunun liposuction benzeri ameliyatla mümkün olduğu kadar azaltılmasıdır. Ancak lipödemde yağ alınması, normal dokulu bir bireyden yağ alınmasından farklı prensipler içerir.
Klasik liposuction normal yağ dokusu azaltılmasında etkili iken, lipödemli dokulardan azaltma sağlamak için, toplardamar ve lenf damarlarına hasarın minimum olduğu VASER yardımlı liposuction çok daha doğru bir seçim olmaktadır. Ayrıca, belirli bölgelerden fazlaca miktarda yağ eksiltileceği için, bu teknolojik cihazlar ile aynı seansta derinin de sıkılaştırılması gerekir.
Normal liposuction ile böyle bir fayda sağlanmaz. VASER ile ameliyat sırasında yağlar eritilerek uzaklaştırılır, vücuda istenen kontur verilir ve teorik olarak yağlar eritildiği için emboli riski minimum veya yoktur. Uygulama sırasında kılcal damarlar daha fazla korunabildiği için, daha fazla miktarda yağ azaltılabilir.
VASER Liposuction Ameliyatı – Prof. Dr. Aylin Bilgin Karabulut
Lipödem Ameliyatının Sonrası Nasıldır?
Ameliyat hastane koşullarına yapılır ve genellikle ertesi gün hasta taburcu edilir, erken hareket tavsiye edilir. Ben kısa aralıklarla ayağa kalkıp yürüme öneriyorum. Ameliyat sonrası giydirilen özel korse, en az 6 hafta süre ile kullanılır, hastalar bu korseler ile oldukça rahat ettiklerini ifade eder.
En erken tavsiye ettiğim spor yüzmedir, gerçekten ödemlerin hızla azalmasında ve dolaşımın artmasında, hızlı iyileşmede rolü çok. Korsenin çıkmasına yakın, belirli bir süre el ile lenfatik drenaj masajı da öneriyorum.
En önemlisi ise, lipödemin kronik bir hastalık olduğu unutulmamalı. Ameliyatın yanı sıra, kilo alımını önleyecek uygun diyetin hep sürdürülmesi, düzenli sporun hayatın bir parçası haline getirilmesi. Bu sayede lipödem hastasının yaşam kalitesi ve estetik görünümü de üst seviyelere ulaşmış olacaktır.